دهکده لجستیکی را می‌توان یکی از مراکز مدیریت و پیگیری فرآیند‌های مرتبط با حمل‌ونقل کالا دانست که در سطوح بالا‌تر و به صورت بین‌المللی فعالیت می‌کند. در حقیقت، حیطه عملکرد این مرکز تجمیع و توزیع کالا بسیار گسترده‌تر از هاب لجستیکی بوده و عمده فعالیت‌هایی که در این سیستم صورت می‌گیرد، باهدف ترانزیت محصولات، انبارداری، ترخیص و توزیع آنها است. این مسئله با توجه به گسترش حجم واردات و صادرات و افزایش مشکلات ناشی از آن، اهمیت ویژه‌ای پیداکرده است و کشور‌هایی که برنامه‌ریزی خاصی بر توسعه فعالیت‌های تجاری خود در عرصه جهانی دارند، به لزوم بهره‌گیری از امکانات چنین دهکده‌هایی آگاه هستند.
از همین‌رو در مطلب پیش‌رو، به بررسی مفهوم دهکده لجستیکی و بیان خدمات آن خواهیم پرداخت.
تعریف دهکده لجستیک
اساساً به مراکزی با خدمات گسترده و کامل در حوزه انتقال و جابه‌جایی کالا در سطح بین‌المللی، دهکده لجستیک گفته می‌شود که دربردارنده کلیه امکانات برای تحویل و توزیع انواع کالا به کشور‌های مختلف است. ازجمله این امکانات می‌توان به بهره‌مندی از ناوگان حمل‌ونقل پیشرفته و مجهز و همچنین اماکنی برای نگهداری و ذخیره صحیح اقلام مختلف مانند سردخانه‌ها و انبار‌های عمومی اشاره کرد. به این ترتیب، فرآیند جابه‌جایی و انتقال کالا به شکلی مناسب و اصولی در سطح دنیا صورت می‌پذیرد که با انجام بهینه کلیه مراحل، ضمن سرعت بخشیدن به پروسه ارسال محموله‌ها، موجب کاهش هزینه‌ها نیز خواهد شد.
هرچه سفارشات اینترنتی و مرسولات را زودتر به گیرنده برسانید، اعتبار شما نزد مشتری به همان میزان افزایش می‌یابد. این تحویلِ سریع و به‌موقع،مدیریت ارسال بسته ، پیگیری مرسوله پستی و خدمات پست آنلاین در کنار سایر مزایای ارسالینو، ضمانت ارتقای کسب و کار شماست.
اهمیت احداث دهکده لجستیک
با توجه به اینکه امروزه تکنولوژی در دنیا با شتاب بیشتری در حال رشد است و سیر صعودی آن همچنان ادامه دارد، خدمات لجستیکی و سیستم‌های پیشرفته جابه‌جایی کالا نیز جایگاه ویژه‌ای در زندگی امروزه پیداکرده‌اند. به‌طوری‌که نوع عملکرد و حتی مفهوم لجستیک با آنچه در چندین دهه قبل وجود داشته کاملاً متفاوت شده است. به این صورت که با بهره‌گیری از مراکز مهمی مانند دهکده لجستیکی امور مربوط به ترانزیت کالا به کشور‌های مختلف جهان با سرعت و سهولت بیشتری انجام می‌شوند. همین امر موجب گردیده است که نیاز کشور‌ها به اقلام و محصولات مختلف به سرعت تأمین گردد و در نتیجه آن، کشور و همچنین تجار و تولیدکنندگان نیز سود‌دهی بیشتری را تجربه کنند. از همین‌رو، امروزه کشور‌های دنیا برای انجام بهینه امور خود در بخش صادرات و واردات، توجه ویژه‌ای را صرف احداث دهکده‌های لجستیکی می‌کنند.
شرایط تأسیس دهکده لجستیک
تأسیس یک دهکده لجستیکی تنها مستلزم برخورداری از موقعیت مکانی لازم نبوده و شرایط و پارامتر‌های دیگری نیز در این رابطه دخیل هستند و در‌واقع بایستی منطقه‌ای که برای این هدف در نظر گرفته می‌شود، دارای پتانسیل‌هایی باشد که برخی از آنها را در ادامه نام می‌بریم:
- موقعیت و قیمت زمین در منطقه مورد‌نظر
- شرایط محیطی و شهر‌های هم‌جوار
- وضعیت رقابتی محل احداث
- توجه به امکانات ساختاری و اجرایی منطقه
- وجود شرایطی برای گسترش دهکده در آینده
- سطح درآمد و حق‌الزحمه نیروی کار منطقه مورد‌نظر
- مهارت و توانایی نیروی انسانی
- توجه به امکانات و زیرساخت‌های مورد‌نیاز
- وجود فناوری لازم جهت اجرا و تأسیس دهکده لجستیک
- دسترسی به انواع وسایل برای حمل‌ونقل کالا
ویژگی‌های مهم دهکده لجستیکی
به‌طورکلی می‌توان شاخص‌ترین ویژگی دهکده لجستیک را شامل موارد زیر دانست:
- برخورداری از بالاترین ظرفیت برای پذیرش کالا
- عملکرد بهینه و مطلوب در سطوح بین‌المللی و حوزه ترانزیت کالا و صادرات و واردات
- بهره‌مندی از کلیه امکانات و روش‌های حمل‌ونقل
- مجهز به انبار‌هایی با ظرفیت کافی
- امکان ذخیره و نگهداری انواع کالا و محصولات در انبار
- امکان تخلیه و ترخیص کالا در سطح وسیع
- توزیع و تحویل اصولی کالا
- ارائه خدمات ارزش‌افزوده
- اجرای دستورالعمل‌های قانونی برای طی مراحل صادرات و واردات کالا
- بهره‌مندی از کلیه امکانات جهت ارزیابی دقیق کالا‌ها
- دسترسی به پایگاه‌های عمده نگهداری کالا مانند بندر خشک
تفاوت مراکز لجستیکی با دهکده لجستیک
در وهله نخست باید بدانید که دهکده لجستیکی یک مرکز لجستیک است که در سطوح بالا‌تر و با وسعت بیشتر فعالیت می‌کند. در‌واقع انجام امور مختلف توسط هر یک از این مراکز، موجب بروز تفاوت‌هایی میان آنها شده است که در این بخش به برخی از آنها اشاره خواهیم داشت:
-
سطح عملکرد و حجم فعالیت
به‌طور حتم مهم‌ترین وجه تمایز مراکز لجستیکی با مجموعه‌هایی که تحت عنوان دهکده لجستیک فعالیت می‌کنند، در سطح عملکرد و ظرفیت خدماتی آنها قابل‌مشاهده است. به این صورت که حجم کالا و مرسولاتی که از طریق دهکده‌های لجستیکی جابه‌جا می‌شوند بسیار بالا‌تر از مراکز کوچک‌تر بوده و همچنین خدماتی که توسط این دهکده‌ها ارائه می‌گردد در سطوح بین‌المللی و به‌منظور صادرات و واردات کالا در دنیا است. این در حالی بوده که مراکزی که به‌صورت منطقه‌ای و در سطح کشور‌ها فعالیت می‌کنند، فاقد توانایی‌های لازم جهت مدیریت و جابه‌جایی این حجم از کالا هستند.
-
گستردگی امور
همان‌طور که ذکر شد، دهکده لجستیکی باهدف حمل‌ونقل و جابه‌جایی کالا در حوزه بین‌المللی تأسیس می‌شود و همین امر موجب گستردگی امور و فعالیت وسیع‌تر آنها نسبت به مراکز لجستیکی شده است. در‌واقع کلیه فرآیند‌هایی که روزانه به‌منظور ارسال کالا‌های گوناگون و تحویل آنها به اقصا نقاط دنیا صورت می‌پذیرد در طیف وسیع‌تری انجام می‌شوند و از همین‌رو نیازمند نظارت و مدیریت دقیق‌تری هستند.
-
انواع روش‌های حمل‌ونقل
تفاوت دیگر مراکز و دهکده‌های لجستیکی، از نقطه‌نظر روش‌های حمل‌ونقل و ناوگانی که هر یک از این مجموعه‌ها برای انتقال کالا در اختیار دارند، قابل‌بررسی است. لذا با توجه به حجم بیشتر کالا‌های ارسالی توسط دهکده لجستیکی، سطح امکانات و دسترسی آن به انواع روش‌های حمل‌ونقل به‌ویژه در بخش جاده‌ای نیز بیشتر است. همین امر موجب کارایی بیشتر دهکده لجستیکی و جابه‌جایی بیشتر اقلام گوناگون به صورت روزانه شده است.
-
دسترسی به بندر خشک
یکی دیگر از امکاناتی که عمدتاً در دسترس دهکده‌های لجستیکی قرار دارد، بنادر خشک هستند که از آن برای تخلیه، نگهداری، بارگیری، دسته‌بندی و توزیع انواع کالا بهره برده می‌شود. این منطقه در محدوده دهکده قرار دارد و اغلب، امور تشریفاتی و گمرکی لازم جهت ترانزیت کالا در آن انجام می‌گیرد.
-
سرعت انجام کار
برخلاف مراکز کوچک لجستیکی، کلیه مراحل اجرای بازرسی‌های قانونی برای حمل کالا در دهکده‌های لجستیکی انجام می‌شود که این امر موجب تسریع انجام کار و پروسه‌های تشریفاتی جهت ترخیص یا تحویل کالا شده است.
معرفی انواع خدمات دهکده لجستیک
خدمات قابل‌ارائه در دهکده لجستیکی از تنوع بالایی برخوردار است که ما در این بخش به مهم‌ترین آنها مروری خواهیم داشت:
1- لجستیک و حمل کالا
مهم‌ترین نقش دهکده‌های لجستیکی، ارائه خدماتی در راستای جابه‌جایی کالا، نگهداری، بارگیری، تخلیه، تغییر ناوگان، حمل بار تا وسایل نقلیه، ذخیره مرسوله‌های خاص و سفارشی، نگهداری و حمل محموله‌های مایع توسط مخازن مخصوص و همچنین توزیع و تحویل کالا است.
2- ارائه خدمات ارزش‌افزوده
خدمات ارزش‌افزوده دربردارنده اشکال متفاوتی از امور لجستیکی بوده که مهم‌ترین آنها ارزیابی کالا و محصولات، بسته‌بندی بهینه و شخصی‌سازی است. همچنین اعمال تغییراتی در راستای افزایش ارزش کالا و فرآیند‌های دیگری مانند ترخیص کالا، ارسال بار و یا جابه‌جایی محموله‌های عمومی و فله نیز از آن جمله هستند.
3- خدمات‌رسانی به ناوگان حمل‌ونقل
یکی دیگر از خدمات مهمی که در دهکده لجستیکی ارائه می‌شود، سوخت‌رسانی و تعمیرات ناوگان حمل‌ونقل است. به این ترتیب، فرآیند جابه‌جایی و حمل بار با ایمنی و اطمینان بیشتری به انجام می‌رسد.
4- بیمه و خدمات بانکی
خدمات تجاری از دیگر امور مهمی هستند که توسط دهکده‌های لجستیکی ارائه می‌گردند و اغلب شامل کار‌هایی مانند بیمه مرسولات و یا خدمات بانکی به منظور سرعت بخشیدن به پروسه حمل‌ونقل کالا‌ها هستند.
5- تأمین امکانات رفاهی
در دهکده‌های لجستیکی، تأمین برخی امکانات برای رفاه پرسنل نیز به‌عنوان بخش دیگری از خدمات عمده و مهم این مراکز است. ایجاد جایگاه استراحت و خواب کارکنان بخش حمل‌ونقل و یا توجه به سلامت آنها با احداث مراکز درمانی در محدوده دهکده لجستیکی از آن جمله هستند.
6- تهیه ساختار‌های زیربنایی
خدمات زیربنایی و تهیه امکانات عمومی نیز به عنوان خدمات دهکده‌های لجستیکی شناخته می‌شوند که به عنوان مثال می‌توان مواردی مانند توسعه ارتباطات، ساخت معابر و تأمین انرژی را نام برد.
