صنعت بستهبندی در سالهای اخیر همگام با توسعه دانش و فناوری در تمام سطوح، پیشرفتهای چشمگیری داشته و از تجهیزات هوشمند و روشهای متنوعی در این راستا بهرهبرداری شده است. به این ترتیب کیفیت بستهبندی نیز به شکل قابلتوجهی بهبودیافته و خدمات مطمئنتری به مشتریان ارائه میگردد. این مسئله بهویژه پس از پاندمی کرونا و افزایش معاملات اینترنتی، شکل ویژهای به خود گرفت. بهطوریکه با در اختیار داشتن تکنولوژی و استفاده از برخی ایدههای خلاقانه، خدمات استارتاپهای آنلاین نیز در سالهای گذشته با سرعت و سهولت بیشتری ارائه شده است. البته مشاهده پیشرفت این صنعت تنها مختص تجارت آنلاین نبوده و تمامی کسبوکارها باکمک جدیدترین فناوریها در حوزه بستهبندی قادر به گسترش بیزنس خود هستند. به همین منظور و برای آشنایی هرچه بیشتر شما با تازههای صنعت بستهبندی در ادامه برخی از جدیدترین رویدادها و امکانات این صنعت را موردبررسی قرار خواهیم داد.
هوشمندسازی بستهبندی
آنچه امروزه در صنایع بستهبندی بهوضوح قابلمشاهده است، جایگزینی روشهای سنتی و قدیمی توسط فناوری هوشمند است. به این صورت کیفیت خدمات و بستهبندی محصولات، ارتقاء یافته و شرکتها نیز ارتباط بهتر و صمیمانهتری با مشتریان خود برقرار میکنند. استفاده از QRکدها، برچسبهای الکترونیک کالاها، تگ شناسایی کالا (RFID) و یا تراشههای (NFC) مواردی هستند که در هوشمندسازی بستهبندی به چشم میخورند. این در حالی است که با کمک فناوری اینترنت اشیاء و دستگاههای IOT نیز امکانی فراهم گردیده است که شرکتها بتوانند در فرآیند پکیجینگ خود از قابلیت شناسایی و نشاندار کردن محصولات بهره برده و اطلاعات بستهبندیهای مختلف را در اختیار مصرفکنندگان قرار دهند.
استفاده از مواد تجزیهپذیر
یکی دیگر از تازههای صنعت بستهبندی به نوع مواد اولیه مورداستفاده برای پوشش پکیج محصولات مربوط میشود. سالهاست که پلاستیک به عنوان یکی از اصلیترین ترکیبات بستهبندی شناخته میشود و موردقبول بیشتر صنایع نیز است. اما آنچه موجب گردیده برخی کارخانهها و تولیدکنندهها در استفاده از این ماده مردد باشند، سرعت کند تجزیه و عواقب منفی آن برای محیطزیست است. حتی مصرفکنندگان نیز بیشتر به انتخاب محصولاتی علاقهمند هستند که سازگاری بیشتری با محیطزیست دارند. از همینرو بستهبندی قابلتجزیه و ساختهشده از سلولز و پلیمرهای زیستی یا ترکیبات خوراکی با منشأ گیاهی مانند نشاسته، نیشکر، نارگیل، ذرت و شاهدانه جایگزینهای مناسبی برای بستهبندیهای معمولی و ساختهشده از پلاستیک خواهند بود. چنین پیشرفتی در حوزه بستهبندی علاوهبر اثرات مثبت زیستمحیطی از نظر هزینه نیز مقرونبهصرفه خواهد بود.
بستهبندی با غشای ذرت
یک کمپانی در کشور بلغارستان با استفاده از پلی لاکتیک (PLA) حاصل از ذرت، موفق به ساخت فویل یا لایهای برای بستهبندی محصولات گردید که در نوع خود یک نوآوری در صنعت بستهبندی محسوب میشود. تجزیهپذیری و پوسیدگی از خواص ارزشمند این غشای لمینتی است و با توجه به وجود نانوذرات نقره در ساختار آن، که یک افزودنی آنتی باکتریال محسوب میشود، کاملاً مناسب بستهبندیهای غذایی خواهد بود. استحکام این بستهبندی بهگونهای است که در برابر عبور برخی عناصر مانند روغنها نیز بسیار مقاوم بوده و به همین دلیل علاوهبر مواد خوراکی برای ساخت تولیدات آرایشی نیز کاربردی است.
اتوماسیون سازی بستهبندی
از دیگر تازههای صنعت بستهبندی میتوان به اتوماسیون یا انجام خودکار صفرتا صد کلیه مراحل و فرآیندهای بستهبندی اشاره کرد. بهطوریکه از طریق آن کلیه عملیاتها اعم از پر کردن، بستهبندی، مرتبسازی اقلام، پالتسازی و حتی بازرسی و تضمین کیفیت، توسط رباتها و ماشینآلات اتوماتیک و با سرعت و سهولت بیشتری انجام میگیرند. این فرآیند با مزایای بسیاری همراه است که کاهش خطاهای انسانی و ایمنی بیشتر در حمل و جابهجایی تولیدات از آن جمله هستند. همچنین ازآنجاییکه کلیه مراحل اتوماسیون بستهبندی، مبتنی بر هوش مصنوعی بوده امکانی فراهم گردیده است تا بتوان آنالیز دقیقی از کالاهای نهایی و کیفیت آنها به دست آورد.
کاربرد فناوری رباتیک در بستهبندی
سیستمهای رباتیک امروزه جای خود را بهخوبی در اکثر صنایع بهویژه صنعت بستهبندی بازکردهاند و برای انتقال و پکیجینگ محصولات مختلف بهویژه اقلامی باظرافت بیشتر مورداستفاده قرار میگیرند. همچنین این فناوری برای چینش، انتخاب و مرتبسازی انواع کالاها و حتی تولیدات کشاورزی نیز کارآمد بوده و برای سنجش وزن و بازرسی اتوماسیون نیز قابل بهرهبرداری است. از نکات جالبتوجه در رابطه با بستهبندی رباتیک، استفاده از حسگرهایی قوی و فوقالعاده حساس است که در قسمت دست الکترونیکی این تجهیزات طراحی و تعبیه شدهاند. بهواسطه وجود این گیرندهها، تشخیص اقلام حساس بدون نیاز به فشردن آنها امکانپذیر خواهد بود که برای اطلاع از عمر مفید محصول در کاهش ضایعات تولیدی نیز نقش پررنگ و مؤثری دارد.
بستهبندی فعال یا اکتیو
یکی از مشکلات اساسی در رابطه با تولید و بستهبندی مواد و محصولات غذایی در سرتاسر جهان، هدررفت بالای آنها است که بایستی به آن پرداخته شود. چراکه معمولاً کسبوکارها در این راستا متحمل هزینههای هنگفتی میشوند که با کاهش ضایعات میتوان تا حد زیادی از آنها جلوگیری کرد. یک ایده مفید که بهتازگی در صنعت بستهبندی موردتوجه واقعشده، استفاده از فناوری اکتیو یا فعال برای بستهبندی برخی اقلام بهویژه تولیدات کشاورزی، نوشیدنیها، مواد غذایی و دارویی است. بهطوریکه با کمک آن علاوهبر افزایش عمر مفید محصول، درصد ضایعات و دورریزهای آن نیز کاهش خواهد یافت. در این روش از بستهبندیهایی با ترکیبات آنتی باکتریال و ضد میکروب برای جلوگیری از فاسدشدن مواد و در مواردی نیز از ترکیبات جاذب اکسیژن و یا کنترلکنندههای رطوبت، برای تازه نگهداشتن آنها استفاده میشوند.
سفارشیسازی بستهبندی
همانطور که میدانید زیبایی و جلوه بصری یک محصول، تأثیر بسیار زیادی در جلب نظر مصرفکنندگان دارد. به همین دلیل امروزه توجه زیادی صرف طراحی پکیج محصولات میشود و میتوان گفت که بستهبندی یکی از روشهای کاربردی برای بازاریابی و فروش بیشتر به حساب میآید. بنابراین شرکتها و تولیدکنندگان بایستی برای افزایش فروش خود، بستهبندی خاص و جذابی را برای محصولاتشان در نظر بگیرند. با این توضیح میتوان سفارشیسازی را یکی از راهکارهای تازه و مؤثر در صنعت بستهبندی دانست. بهطوریکه مشتری تجربهای متفاوت و ماندگار از تهیه یک کالا با پکیج زیبا خواهد داشت.
بستهبندی قابل بازیافت
پیشتر درباره بستهبندی تجزیهپذیر صحبت کردیم، اما یکی دیگر از روشهای جدید برای بستهبندی محصولات، استفاده از مواد و ترکیباتی است که به راحتی وارد چرخه بازیافت و تولید مجدد میشوند. این روش از آنجایی نتیجهبخش است که اغلب کسبوکارها در پی بهکارگیری منابعی بهعنوان جایگزین مواد پلاستیکی برای بستهبندی محصولات خود هستند. چنین راهحلی به شرکتها اجازه میدهد که ضمن کاهش هزینههای خود و احترام به محیطزیست از موادی استفاده کنند که در آینده نیز مجدداً قابلیت بازگشت به چرخه بازیافت را داشته باشند.
چاپ سهبعدی روی بستهبندی
چاپ سهبعدی از دیگر تازههای صنعت بستهبندی به شمار میآید و با استفاده از آن میتوان روی تمام یا قسمتی از یک محصول تولیدشده، چاپ سهبعدی انجام داد. این فناوری برای چاپ روی هر نوع متریالی اعم از پلاستیک، فلز و سرامیک کاربردی است و تأثیر آن برای جذب مشتری و فروش بیشتر، غیرقابلانکار است.
استفاده از نانوذرات در بستهبندی
نانو از عباراتی است که در بسیاری از زمینههای تولیدی زیاد شنیده شده، اما کاربرد آن در بستهبندی اقلام بهویژه در بخشهای مختلف زنجیره تأمین به سهم خود جالبتوجه است. بهطوریکه در اکثر فرآیندهای این سیستم از تهیه مواد اولیه گرفته تا امنیت محصولات و یا ردیابی آنها، نقش مهمی ایفا میکند. وجود ذرات نانو در ترکیبات برخی اقلام، تأثیر چشمگیری بر استحکام کششی آنها دارد و حتی از این طریق، ردیابی و اطمینان از جعلی نبودن اقلام برای برندها نیز امکانپذیر میشود. اما بهطورکلی نمیتوان نقش نانوتکنولوژی را در صنعت بستهبندی بهویژه در حوزه مواد غذایی نادیده گرفت و دغدغههای موجود در مورد ایمنی مواد بهکلی برطرف شده است. از طرفی، استفاده از پوشش نانو برای بستهبندی و محافظت از آن در مقابل عوامل آسیبزایی مانند آلودگیها، گردوغبار و لکهها عملکرد ویژهای دارد. در نهایت اینکه میتوان از حسگرهای نانو برای کنترل و نظارت بر تولید مواد خوراکی و بررسی تغییرات شیمیایی آنها نیز بهره برد.