چالش‌های لجستیک شهری در کنار مزایایی که این سیستم دارد، موضوع حائز اهمیتی است که باید به آن توجه داشت. لجستیک شهری یکی از بهترین راهکار‌ها برای توزیع و حمل بار به شهر‌ها است و از آنجایی‌که امروزه شاهد گسترش فناوری و رشد روزافزون مشاغل در حوزه تجارت آنلاین هستیم، به عنوان یک صنعت مهم در دنیا شناخته می‌شود. از همین‌رو کاربرد آن در این سال‌ها و به‌ویژه برای کسب‌وکار‌هایی که در بستر اینترنت فعالیت می‌کنند، بسیار پررنگ است. این گستردگی کاربرد به دلیل افزایش چشمگیر سفارشات مصرف‌کنندگانی است که می‌خواهند خیلی زود، کالا و محصولات خریداری‌شده را تحویل بگیرند. تحت تأثیر این مسئله، تعداد ناوگان حمل‌ونقل نیز افزایش قابل‌توجهی داشته و همین امر، موجب سرعت گرفتن روند توسعه لجستیک شهری در جامعه و در میان مشتریان شده است. به همین منظور سعی داریم در این نوشتار ضمن بررسی چالش‌های لجستیک شهری ، اطلاعاتی را برای آشنایی بیشتر شما با این مفهوم ارائه نماییم.
بررسی مفهوم لجستیک شهری
همان‌طور که مطلع هستید، سیستم لجستیک به معنی مدیریت مرسولات پستی از لحظه تولید و ورود به انبار تا هنگام عرضه به بازار و تحویل به مشتریان است. اما این مفهوم خود در چندین دسته‌بندی دیگر قابل بررسی و معرفی است که یکی از آن‌ها لجستیک شهری بوده و از بخش‌های مهم و پرکاربرد در سیستم لجستیک به‌حساب می‌آید. زیرا کلیه انتقالات و جابه‌جایی‌ها در محدوده شهر‌ها توسط این سیستم صورت می‌گیرد و با توجه به گسترش کسب‌و‌کار‌‌های آنلاین، تقاضا برای بهره‌مندی از خدمات این نوع لجستیک نیز بسیار زیاد است. البته همان‌طور که در مقدمه نیز صحبت شد، این سیستم به‌رغم برخورداری از ویژگی‌های ممتاز و مزایای فراوان، با مشکلات و چالش‌های مختلفی نیز روبرو است که همچنان برخی از آن‌ها برطرف نشده‌اند. به طوری‌که ممکن است موجب اختلال در روند مبادلات و انتقال مرسولات نیز گردند. لذا در دنباله این بخش مروری بر آن‌ها خواهیم داشت.
مهم‌ترین چالش‌های لجستیک شهری
به طورکلی طرح‌ریزی یک برنامه مشخص برای لجستیک شهری، مستلزم در نظر گرفتن موارد متنوعی است که رعایت آن‌ها علاوه‌بر رفاه شهروندان، موجب سهولت و سرعت در فرآیند ارسال و جابه‌جایی کالا و محصولات نیز خواهد شد. البته به همان اندازه که صحبت کردن در مورد این امکانات ساده است، اجرا و پیاده‌سازی آن‌ها با مشکلات و موانع بسیاری همراه خواهد بود. از همین‌رو، شرکت‌های لجستیک و ارائه‌دهندگان خدمات انتقال و تحویل کالا، با چالش‌هایی مواجه هستند که تحویل صحیح و مطمئن مرسولات پستی در گرو رفع آن‌ها خواهد بود. به همین منظور ادامه این بخش را به بررسی برخی از این چالش‌ها اختصاص داده‌ایم:
۱- نبود قوانین مشخص و هماهنگ
شاید بتوان مهم‌ترین مشکل هر ارگان و نهادی را، بی‌قانونی و نبود یک متولی برای نظارت بر اجرای صحیح مقررات دانست. موضوعی که به یکی از چالش‌های لجستیک شهری مبدل شده و هیچ دستورالعمل مدون و مشخصی در این رابطه وجود ندارد. اگر‌چه در کشورمان، برخی مجامع و اتحادیه‌ها با هدف بهینه‌سازی عملکرد این صنعت، گرد هم آمده‌اند اما با آنچه در خارج از کشور مشاهده می‌شود، تفاوت‌های اساسی و مهمی دارند.
در بحث ناهماهنگی قوانین، می‌توان به این مثال استناد کرد که، مسئولیت اجرای قوانین حمل‌ونقل شهری زیر نظر وزارت کشور و شهرداری‌ها است و این در حالی بوده که دستورالعمل‌های مربوط به انبارداری که از بخش‌های مهم لجستیک به شمار می‌رود، بر عهده وزارت صنعت و حمل‌ونقل برون‌شهری، تحت نظارت وزارت راه و شهرسازی است. همین ناهماهنگی می‌تواند برای ایجاد چالش‌های متعدد و فراوان در سیستم لجستیک کافی باشد. گفتنی است که علاوه‌بر موارد فوق، عدم برخورداری از قوانین بیمه‌ای مناسب نیز از چالش‌های لجستیک شهری به حساب می‌آید.
۲- فقدان تجهیزات لجستیکی
در سال‌های اخیر و به واسطه تحریم‌های سخت‌گیرانه و همچنین روند افزایشی قیمت‌ها در کشور، تهیه و تأمین برخی ملزومات مهم برای بخش‌های مختلف سیستم لجستیک بسیار دشوار شده است. به طوری‌که خرید برخی تجهیزات انبارداری و یا وسایل نقلیه برای حمل‌ونقل محموله‌ها، نیازمند صرف هزینه‌های بسیار هنگفت خواهد بود. مثلاً تجهیز انبار برای مکانیزه کردن آن و تبدیل به سیستم هوشمند، با توجه به شرایط کنونی و نرخ ارز، تا حدودی دور از دسترس به نظر می‌رسد. همچنین برای خریداری خودرو در بخش حمل‌ونقل نیز، شاهد افزایش قیمت‌ها به شکل سرسام‌آوری هستیم. به طوری‌که افزودن تنها چند خودرو به ناوگان حمل‌ونقل، مستلزم داشتن سرمایه‌ای بسیار زیاد است.
۳- کمبود نیروی کار
نبود نیروی انسانی می‌تواند در آینده‌ای نه‌چندان دور به یکی از چالش‌های لجستیک شهری تبدیل شود. زیرا این مسئله تا حدودی قابل پیش‌بینی است که، با توجه به سرعت رشد تکنولوژی و پیشرفت جوامع و کسب‌وکار‌ها، نسل جدید تمایل چندانی به فعالیت در مشاغلی مانند انبارداری و یا حمل‌ونقل کالا ندارند و این می‌تواند در چند دهه آینده یک مشکل مهم برای لجستیک شهری باشد. البته از هم‌اکنون راهکار‌هایی برای این موضوع اندیشیده شده است و برخی شرکت‌های بزرگ مانند آمازون از روش انبارداری هوشمند برای انجام امور و فرآیند‌های خود بهره می‌برند.
۴- ارائه خدمات بهینه به مشتریان
شرایط امروزی دنیا به‌گونه‌ای است که اکثر افراد در پی تأمین اقلام و محصولات موردنیاز خود از طریق فروشگاه‌های آنلاین و در بستر اینترنت هستند. همین موضوع باعث شده که سطح توقعات آن‌ها از مراکز فروش آنلاین، بالا رفته و این یکی از چالش‌های لجستیک شهری محسوب می‌شود. به طوری‌که مشتریان به همان اندازه که خواستار تحویل سریع سفارشات خود هستند، حاضر به پرداخت مبالغ بالا‌تر برای این منظور نمی‌باشند. در حالی که معمولاً اکثر کسب‌وکار‌ها به‌ویژه مشاغلی که در حوزه تجارت الکترونیک فعالیت دارند، در صورت عدم رضایت مشتری از کیفیت کالا و یا بروز خطا در ارسال سفارش، امکان بازگشت رایگان را نیز برای آن‌ها در نظر گرفته‌اند. به این‌ترتیب، بایستی هزینه مربوط به آماده‌سازی مرسولات کاهش پیدا کند تا بتوان در صورت بازگشت کالا، این هزینه را جبران کرد.
5- محدودیت در تردد
یکی دیگر از چالش‌های لجستیک شهری به ترافیک سنگین و محدودیت‌هایی که برای تردد وسایل نقلیه ایجاد می‌شود، مرتبط است. در‌واقع این مشکل موجب دسترسی بسیار دشوار رانندگان به مراکز شهری برای تحویل مرسولات گردیده است. این مسئله به ویژه برای برخی خرده‌فروش‌ها یک مشکل و چالش مهم به حساب می‌آید. به طوری‌که آن‌ها بایستی برای توزیع محصولات خود، تصمیم‌گیری بهتری مانند راه‌اندازی یک مرکز لجستیکی داشته باشند.
6- مشکلات زیست‌محیطی
امروزه آلودگی هوا و انتشار گاز‌های گلخانه‌ای، یکی از معضلات بزرگ در دنیا به شمار می‌رود که مهم‌ترین عوامل تشدیدکننده آن، خودرو‌های سواری و وسایل نقلیه سنگین مانند کامیون‌ها و اتوبوس‌ها هستند. این مسئله به ویژه با پیشرفت خریدوفروش آنلاین شکل جدی‌تری به خود گرفته است تا آنجا که، هم‌زمان به عنوان یک مشکل جهانی و یکی از چالش‌های لجستیک شهری شناخته می‌شود. از همین‌رو باید به فکر راهکار‌ها و تمهیداتی برای آن بود که کشور‌های بزرگ و جهان اول، پیشگام در راه انجام چنین اقداماتی هستند.
البته این به معنای رفع مشکلات زیست‌محیطی و آلودگی هوا نیست، اما پیشنهادات ارائه‌شده می‌تواند نویدبخش کاهش این مشکلات باشد. به عنوان مثال، با کمک فناوری‌های تازه همچون پهباد‌ها که شرکت آمازون در حال تحقیق بر روی آن‌ها برای تحویل سفارشات مشتریان است، می‌توان تا حد قابل‌توجهی از سرعت نابودی کره زمین به دست بشر کاست. همچنین خودرو‌های هیبریدی نیز می‌تواند در آینده‌ای نه‌چندان دور، راه‌حل مناسبی برای این مشکل جهانی باشند.
7- مسافت زیاد انبار‌ها تا مراکز شهری
دور بودن محل نگهداری کالا تا مراکز شهری را نیز می‌توان ازجمله چالش‌های لجستیک شهری دانست. این مشکل، خود عاملی برای افزایش هزینه ارسال محموله‌ها بوده و باعث افزایش پیچیدگی‌ها در این فرآیند و درنتیجه لجستیک معکوس یا برگشت خوردن کالا می‌شود. از همین‌رو، بهترین راهکار، ایجاد انبار‌هایی در مجاورت شهر‌ها و نزدیک مراکز اصلی ارتباطی است. به این صورت دسترسی به تمام نقاط برای ارسال سفارشات بهتر می‌شود و زمان تحویل نیز کاهش خواهد یافت.
